Records in Contexts–Conceptual Model
Records in Contexts–Conceptual Model (RiC-CM) is een internationaal ontwikkeld datamodel voor het beschrijven van archieven en de context waarin die archieven zijn ontstaan, bewaard en gebruikt. Het is een initiatief van de International Council on Archives (ICA), die hiermee een opvolger of vernieuwing wil bieden van bestaande archivistische standaarden zoals ISAD(G) en ISAAR(CPF).
Waar traditionele archiefbeschrijvingsstandaarden sterk hiërarchisch zijn – van archieffonds tot serie tot dossier tot document – probeert RiC-CM een meer relationeel en flexibel model te bieden. In plaats van archiefstructuren als vaste boomvormige schema’s te beschrijven, stelt RiC dat archieven bestaan binnen een netwerk van entiteiten en relaties. Die entiteiten zijn bijvoorbeeld archiefstukken, archiefvormers, gebeurtenissen, functies, personen of instellingen. Wat RiC onderscheidt, is dat het de betekenisvolle verbanden tussen die entiteiten centraal stelt.
Het model is sterk geïnspireerd op semantische webtechnologie en linked data. Dat betekent dat het niet alleen bedoeld is om archieven op een consistente manier te beschrijven, maar ook om gegevens uitwisselbaar, doorzoekbaar en koppelbaar te maken binnen grotere digitale netwerken. Een belangrijk doel van RiC is dan ook om erfgoedinformatie interoperabel te maken over instellingen, disciplines en landsgrenzen heen.
In de praktijk betekent dit dat een archivaris met RiC bijvoorbeeld niet alleen vastlegt dat een dossier deel uitmaakt van een serie, maar ook dat het werd opgesteld tijdens een specifieke gebeurtenis, door een bepaald orgaan, in het kader van een bepaalde administratieve functie. Zulke verbanden kunnen veel explicieter worden vastgelegd dan in oudere modellen. Daardoor sluit RiC aan op actuele ontwikkelingen binnen digitaal archiefbeheer, zoals het modelleren van context, workflow, provenance en gebruiksgeschiedenis.
Het RiC-Conceptual Model (RiC-CM) is het theoretisch fundament. Daarnaast werkt de ICA ook aan een Records in Contexts Ontology (RiC-O), een technische vertaling van het model in RDF (Resource Description Framework), zodat het daadwerkelijk gebruikt kan worden in linked data-omgevingen.
Hoewel RiC veelbelovend is, is het nog volop in ontwikkeling. De conceptual model-versie 0.2 werd gepubliceerd in 2016 als een “draft for comments”. Sindsdien is er veel discussie binnen de archiefwereld over toepasbaarheid, complexiteit en de overgang van bestaande standaarden naar RiC. Sommige instellingen experimenteren al met het model, maar brede implementatie vraagt nog om verdere standaardisering, tooling en training.
