Tresoar
Tresoar is het centrale informatie- en expertisecentrum voor Friese geschiedenis, cultuur en literatuur. Gevestigd in Leeuwarden, fungeert Tresoar als een gecombineerde archiefinstelling, bibliotheek en literaire bewaarplaats. De organisatie kwam tot stand in 2002 na een fusie van het Fries Letterkundig Museum, de Provinciale Bibliotheek van Friesland en het Rijksarchief. Deze bundeling heeft geleid tot een instelling met een brede publieke en wetenschappelijke functie, gericht op het duurzaam beheren, toegankelijk maken en verrijken van het Friese erfgoed.
De collectie van Tresoar is omvangrijk en divers. Ze omvat handschriften, kaarten, foto’s, kranten, literaire nalatenschappen, audiovisueel materiaal en administratieve archieven van regionale overheden en instellingen. Zowel onderzoekers, erfgoedprofessionals als het brede publiek maken gebruik van de voorzieningen die Tresoar biedt, waaronder studiezalen, educatieve programma’s en tentoonstellingen. De instelling speelt daarnaast een actieve rol in de publieksgerichte presentatie van het Friese verleden via evenementen, lezingen en samenwerkingsprojecten met andere erfgoedorganisaties en onderwijsinstellingen.
Een belangrijk speerpunt in de recente jaren is de digitale ontsluiting van collecties. Tresoar biedt via haar website en partnersites vrije toegang tot een groot deel van haar digitale archief. Gebruikers kunnen online grasduinen in historische kranten, kaarten, manuscripten en beeldmateriaal. Hiermee draagt de instelling bij aan een laagdrempelige en brede beschikbaarheid van het Friese erfgoed, zowel regionaal als internationaal.
In dat kader speelde Tresoar een leidende rol binnen het inmiddels beëindigde project RedBot – de Friese Erfgoed Hub (2014–2018). RedBot had als doel om de digitale collecties van Friese erfgoedinstellingen centraal beschikbaar te maken via een gezamenlijke infrastructuur gebaseerd op Linked Open Data. Hoewel RedBot als project is afgesloten, zijn de doelstellingen ervan grotendeels overgenomen door decentrale platforms als AlleFriezen.nl, Collectie Fryslân en diverse digitale samenwerkingsverbanden waaraan Tresoar actief bijdraagt.
Tresoar is bovendien betrokken bij de ontwikkeling van een Friese thesaurus: een gestructureerd en gestandaardiseerd systeem van trefwoorden, dat ingezet wordt om erfgoedcollecties beter doorzoekbaar en onderling koppelbaar te maken. Dit project maakt deel uit van de landelijke programmalijn Verbonden Digitaal Erfgoed, gecoördineerd door de Koninklijke Bibliotheek en Stichting Pica. De thesaurus richt zich op het verbeteren van de metadata-uitwisseling en harmonisatie binnen en buiten de provincie, en stelt instellingen in staat om hun digitale collecties toekomstbestendig en interoperabel te ontsluiten.
Tresoar onderscheidt zich als erfgoedinstelling door zijn combinatie van inhoudelijke diepgang, technologische vernieuwing en regionale verankering. Door de integratie van fysieke archiefzorg, digitale toegankelijkheid en terminologische standaardisatie neemt het een centrale positie in binnen het Friese en landelijke erfgoedlandschap.
